W.A.P.R. : Η Λέρος στο προσκήνιο ελέω ανικανότητας και Τρόικας

Παγκόσμια Εταιρεία για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση

World Association for Psychosocial Rehabilitation (W.A.P.R.)

Κλείνουν όλες οι δομές των ΜΚΟ της Ψυχικής Υγείας! 

 Η Λέρος στο προσκήνιο ελέω ανικανότητας και Τρόικας

Οι αντιφάσεις και τα κενά στο σχεδιασμό πολιτικής για την ψυχική υγεία που αντιμετωπίζουμε διαρκώς μας είχαν προετοιμάσει για τη νέα απόφαση που καταδικάζει μεγάλο μέρος των κοινοτικών δομών στην Ελλάδα. Η περικοπή 36,8 εκατ. Ευρώ από τον ΚΑΕ 2544 σύμφωνα με την απόφαση 000 15 00207  του Υπουργού Οικονομικών την 26-8-2011 οδηγεί σε άμεσο κλείσιμο των μονάδων ψυχικής υγείας που λειτουργούν με την ευθύνη των Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) και την επιστροφή στα ψυχιατρεία 1500 ψυχικά πασχόντων που φιλοξενούνται στις στεγαστικές δομές αφού όλο σχεδόν το εναπομείναν ποσό του προϋπολογισμού έχει ήδη απορροφηθεί το πρώτο εξάμηνο του 2011.

Αν δεν υπάρξει άμεση παρέμβαση των αρμόδιων υπουργών για ανατροπή αυτής της απόφασης:

• Ας πάρουν την πολιτική ευθύνη να ξανανοίξουν τα ήδη καταργημένα ψυχιατρικά άσυλα, να ενισχύσουν αυτά που έχουν απομείνει, να τροφοδοτήσουν τον ιδιωτικό τομέα, να διαλύσουν την ήδη μετέωρη προσπάθεια της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, να φέρουν τη χώρα για ακόμη μια φορά να γίνει διεθνής περίγελως και στίγμα της διεθνούς ψυχιατρικής κοινότητας μέσω της «Λεροποίησής» της.

• Ας πάρουν την ηθική ευθύνη, να καταδικάσουν σε μη-ζωή, σε έναν κατήφορο κοινωνικής εξαθλίωσης, νομιμοποίησης της θυματοποίησης των «κοινωνικών αποβλήτων» και καταρράκωσης κάθε έννοιας ανθρώπινης αξιοπρέπειας, χιλιάδες ασθενείς με τις οικογένειες τους σε όλη τη χώρα και χιλιάδες εργαζόμενους σε μακρόχρονη ανεργία, καταδικάζοντας τη χώρα να χάσει οριστικά, ένα πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό και τεχνογνωσία σε αυτόν τον πολύ δύσκολο τομέα.

• Ας πάρουν την κοινωνική ευθύνη, με τα προσχηματικά και υποκριτικά επιχειρήματα λόγω Τρόικας να κόψουν ακόμα και τις πενιχρές συντάξεις των ασφαλισμένων ατόμων για να στηρίξουν δήθεν την κατάρρευση ενός συστήματος Κοινωνικής Πρόνοιας και Αλληλεγγύης που οι ίδιοι οι «πολιτικοί της χρεωκοπίας» δημιούργησαν πολύ πριν τα χρόνια του μνημονίου μέσα από την άνθιση της διαπλοκής, της ανομίας, της διαφθοράς, της συγκάλυψης της οργανωμένης φοροδιαφυγής – της ανικανότητας και ανεπάρκειάς τους.

• Ας πάρουν, τέλος, την ευθύνη της ύψιστης ιστορικής ύβρεως, που οι ολίγιστοι αυτοί πολιτικοί, καταδικάζουν τα πιο αδύναμα τμήματα του πληθυσμού, λόγω οικονομικής κρίσης στην εξαθλίωση και ελεύθερη πτώση. Η αλματώδης αύξηση των αυτοκτονιών, της κατάθλιψης, των ψυχοσωματικών και αγχωδών εκδηλώσεων που συνδέονται άρρηκτα με την απουσία και αδυναμία επένδυσης στην όποια ελπίδα για το μέλλον του κόσμου, φαίνεται να αποτελούν απλούς δείκτες περικοπής και τροποποίησης ενός προϋπολογισμού.

Tα ΝΠΙΔ, εδώ και 30 χρόνια, έχουν την ευθύνη λειτουργίας 210 Μονάδων Ψυχικής Υγείας (83 οικοτροφεία, 16 ξενώνες, 32 προστατευμένα διαμερίσματα, 42 κέντρα ημέρας, 13 κινητές μονάδες, 2 κέντρα Αλτσχάιμερ, 6 κέντρα ημέρας αυτισμού, 16 άλλες εξειδικευμένες μονάδες και προγράμματα) οι οποίες στην πλειοψηφία τους ιδρύθηκαν στα πλαίσια των προγραμμάτων αποασυλοποίησης (Λέρος Ι και ΙΙ) και στα πλαίσια του προγράμματος Ψυχαργώς (Α και Β φάση). Υλοποιούν δηλαδή ένα πολύ μεγάλο μέρος του προγράμματος Ψυχαργώς και παρέχουν ένα σημαντικό μέρος των δωρεάν παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας του Δημόσιου Εθνικού Συστήματος Υγείας. Οι Μονάδες αυτές έχουν μια πανελλαδική διασπορά και σε πολλές περιπτώσεις καλύπτουν αυτόνομα ολόκληρες γεωγραφικές περιοχές (π.χ. οι κινητές μονάδες σε Φωκίδα, Κυκλάδες, Έβρο, Κεφαλονιά και Κοζάνη). Έχουν λάβει εγκρίσεις για χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ με σκοπό τη συνέχιση και εδραίωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης (!). Υλοποιούν δράσεις και προγράμματα σε συνεργασία με κορυφαίους επιστημονικούς και θεσμικούς διεθνείς φορείς, όπως είναι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Το συνολικό κόστος των 210 μονάδων και προγραμμάτων διαμορφώνεται περίπου σε 94 εκατ. Ευρώ, δηλαδή ήδη 12 εκατ. Ευρώ πάνω από το εγγεγραμμένο κονδύλι στον ΚΑΕ 2544 του Τακτικού Προϋπολογισμού για τα ΝΠΙΔ (82 εκατ. Ευρώ), εκ των οποίων 5 εκατ. Ευρώ θα καλυφθούν από τα νοσήλια των Ασφαλιστικών Ταμείων. Στο πλαίσιο αυτό, οι προϋπολογισμοί των ΝΠΙΔ έχουν ήδη περιοριστεί κατά 7 εκατ. Ευρώ, δηλαδή κατά 7,5%. Συνακόλουθα, λοιπόν, η αναφερόμενη μείωση των 36,8 εκατ. Ευρώ είναι απαγορευτική για τη συνέχιση της λειτουργίας των παραπάνω μονάδων, αφού προστιθέμενη στα 7 εκατ. Ευρώ που δεν εξασφαλίστηκαν παρότι αναγκαία, θα συνεπάγεται μια συνολική περικοπή της τάξης των 44 εκατ. Ευρώ, δηλαδή 52,5%.

Το Σύστημα Ψυχικής Υγείας αντιμετώπισε ήδη μια παρατεταμένη κρίση την πενταετία 2004-2009, δηλαδή πριν τη δημοσιονομική κρίση, λόγω πολιτικών επιλογών της προηγούμενης κυβέρνησης και παρά τις ιδιαίτερα αυξημένες ανάγκες παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας τόσο προς τους ενήλικές όσο και προς τους έφηβους και τα παιδιά δυστυχώς συρρικνώθηκε βίαια. Η κατάσταση αυτή οδήγησε στην απώλεια πολύτιμων εκπαιδευμένων συνεργατών (περίπου 25 με 30% του συνόλου του προσωπικού), και καθήλωσε τους προϋπολογισμούς των μονάδων στα επίπεδα του 2005 με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η κρίση αυτή οδήγησε την Ελλάδα σε μια αυστηρή επιτήρηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως αυτή περιγράφηκε στο Σύμφωνο με τον Επίτροπο Κοινωνικών Υποθέσεων κ. Σπίντλα στις 7-4-2009. Στην αντιμετώπιση της κρίσης αυτής είχε συνδράμει και το ΠΑ.ΣΟ.Κ. με την διοργάνωση  της Εθνικής Διαβούλευσης για τη Ψυχική Υγεία και τις Εξαρτήσεις στην οποία κύριος ομιλητής ήταν ο Πρωθυπουργός και  Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κ. Γ. Παπανδρέου στις 29 Μαρτίου 2009.

Η Ελλάδα σε αυτό το πλαίσιο έχει αναλάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις και είναι υπό την στενή επιτήρηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και έχει θέσει πολύ συγκεκριμένους στόχους, τους οποίους και εσείς έχετε υποστηρίξει.

Εκτός από τα παραπάνω θα υπάρξει ένα τεράστιο κόστος αποζημιώσεων που επίσης θα βαρύνει τον Προϋπολογισμό αφού τα περισσότερα από τα στελέχη εργάζονται στο Ψυχαργώς από το 2002 ή και νωρίτερα και θα πρέπει να τους καταβληθούν αποζημιώσεις 6 μισθών και άνω.  Πέρα από το κοινωνικό και θεραπευτικό έγκλημα που θα συντελεστεί, η χώρα θα βρεθεί αντιμέτωπη με τη Διεθνή Κατακραυγή και τις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα απαιτήσει την επιστροφή των 1,4 δισεκατομμυρίων Ευρώ που έχει χρηματοδοτήσει την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα.

Η διάσωση της οικονομίας υπό τις παρούσες συνθήκες, είναι αξεχώριστη από τη διάσωση της πατρίδας και της δημοκρατίας και από τη διαμόρφωση ενός νέου συλλογικού ήθους, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη.

Στέλιος Στυλιανίδης,
Αν. Καθ. Κοινωνικής Ψυχιατρικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Αντιπρόεδρος Παγκόσμιας Εταιρείας για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση (WAPR)
Αντιπρόεδρος Ομάδας Εργασίας για την Αναθεώρηση του «ΨΥΧΑΡΓΩΣ 2011 – 2020»


H Παγκόσμια Εταιρεία για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση (W.A.P.R.) είναι μια διεθνής οργάνωση, σύμβουλος του Π.Ο.Υ. , του Ο.Η.Ε. και άλλων διεθνών φορέων, που αγωνίζεται για τα δικαιώματα και την προαγωγή της ψυχικής υγείας και της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης έχοντας παραρτήματα σε παραπάνω από 50 χώρες.